Kháng kháng sinh (Antimicrobial resistance- AMR) là vấn đề cấp bách về an toàn thực phẩm có nguy cơ đe dọa sức khỏe toàn cầu. Tại Hội nghị toàn cầu về AMR trong thực phẩm, diễn ra từ ngày 27 đến 28 tháng 9 năm 2022 ở Seoul, Hàn Quốc, Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) đã nhấn mạnh sự cần thiết của cách tiếp cận “Một sức khỏe” để giải quyết AMR trong thực phẩm, và giới thiệu dự án mới để hỗ trợ một số quốc gia áp dụng tiêu chuẩn Codex Alimentarius về kháng kháng sinh trong thực phẩm.
Tại hội nghị, những người làm an toàn thực phẩm của FAO đã trình bày công cụ mà các quốc gia có thể sử dụng để giám sát việc thực hiện các tiêu chuẩn AMR Codex, chẳng hạn như Hệ thống Giám sát AMR Quốc tế và nền tảng công nghệ thông tin (InFARM). InFARM mới được tạo ra như một phần của nỗ lực khuyến khích các quốc gia thường xuyên tạo và phân tích dữ liệu đáng tin cậy và có thể so sánh được về AMR trong thực phẩm và nông nghiệp cũng như dữ liệu về việc sử dụng kháng sinh trong cây trồng và thực vật.
Dự án Kháng kháng sinh Codex (AMR Codex Texts Project)
Trong Hội nghị Toàn cầu về AMR trong thực phẩm, dự án AMR Codex Texts (ACT) đã được giới thiệu và vạch ra tiến độ của dự án. Dự án do chính phủ Hàn Quốc hỗ trợ nhằm giúp sáu quốc gia: Bolivia, Campuchia, Colombia, Mông Cổ, Nepal và Pakistan thực hiện các tiêu chuẩn Codex về AMR trong thực phẩm trên toàn cầu và địa phương. Dự án cũng sẽ đánh giá việc sử dụng và tác động của các tiêu chuẩn Codex liên quan đến AMR. Kết quả của dự án ACT sẽ được sử dụng để lập kế hoạch can thiệp hiệu quả nhằm thúc đẩy việc áp dụng các tiêu chuẩn Codex ở các khu vực khác.
Dự án ACT có phương pháp tiếp cận gồm hai phần nhằm hỗ trợ các nước tham gia bằng cách: 1) phát triển các công cụ và phương pháp tiếp cận để sử dụng các tiêu chuẩn Codex, với trọng tâm cụ thể là thu thập và phân tích dữ liệu để cung cấp thông tin cho việc quản lý rủi ro về AMR trong thực phẩm; và 2) đánh giá nhu cầu của và hỗ trợ các quốc gia trong việc thực hiện các chương trình theo dõi và giám sát, cũng như các biện pháp quản lý rủi ro.
Các mục tiêu của dự án ACT bao gồm nâng cao nhận thức và tăng cường sử dụng các tiêu chuẩn Codex về AMR, phát triển và triển khai hệ thống giám sát và giám sát tích hợp AMR và sử dụng kháng sinh trong sản xuất thực phẩm, đồng thời tăng cường năng lực quốc gia để quản lý sự phát triển và lây truyền AMR qua thực phẩm thông qua việc áp dụng và thực hiện các tiêu chuẩn Codex.
Dự án ACT bắt đầu vào tháng 7 năm 2021 và sẽ kết thúc vào tháng 7 năm 2026.
Codex về AMR trong thực phẩm
Vào năm 2022, FAO và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã phát hành Đề án kháng kháng sinh từ thực phẩm: Bản tổng hợp các tiêu chuẩn, trong đó cập nhật và đối chiếu ba văn bản Codex quan trọng hỗ trợ các chính phủ trong việc giải quyết AMR do thực phẩm: Quy tắc thực hành để giảm thiểu và chứa kháng kháng sinh (2005), Hướng dẫn Phân tích Rủi ro về Kháng thuốc từ Thực phẩm (2011), và Hướng dẫn về Giám sát và Giám sát Tích hợp Kháng thuốc từ Thực phẩm (2022).
Quy tắc Thực hành đã được phát triển để giảm thiểu tác động tiêu cực tiềm ẩn đối với sức khỏe cộng đồng do việc sử dụng các chất kháng sinh ở động vật sử dụng làm thực phẩm. Phiên bản cập nhật được trình bày trong Bản tổng hợp các tiêu chuẩn đề cập đến các rủi ro của AMR trong thực phẩm từ quá trình sản xuất thông qua tiêu dùng, có tính đến kiến thức hiện đại về an toàn thực phẩm dọc theo chuỗi thực phẩm và quản lý rủi ro AMR. Quy tắc Thực hành mô tả trách nhiệm của các bên liên quan trong việc góp phần giảm thiểu các chất kháng khuẩn dọc theo chuỗi thực phẩm.
Hướng dẫn Phân tích Rủi ro cung cấp một khung phân tích rủi ro có cấu trúc để giải quyết các mối nguy đối với sức khỏe con người do sự hiện diện của các vi sinh vật kháng thuốc trong thực phẩm và thức ăn chăn nuôi.
Hướng dẫn về Giám sát và Giám sát tích hợp cung cấp cho các chính phủ sự hỗ trợ trong việc thiết kế và thực hiện các chương trình giám sát và giám sát tích hợp về AMR, bao gồm các lựa chọn linh hoạt dựa trên các nguồn lực, cơ sở hạ tầng, năng lực và các ưu tiên của từng quốc gia.
Nhìn chung, Bản tổng hợp các tiêu chuẩn cung cấp hướng dẫn dựa trên khoa học về các quy trình và phương pháp luận mà các chính phủ có thể sử dụng để phân tích rủi ro AMR trong thực phẩm. Tiêu chuẩn cũng nhằm mục đích đánh giá rủi ro đối với sức khỏe con người liên quan đến AMR trong thực phẩm và thức ăn chăn nuôi, và sự lây truyền AMR qua thực phẩm và thức ăn chăn nuôi, để đưa ra lời khuyên về các hoạt động quản lý rủi ro. Ngoài ra, các tiêu chuẩn đề cập đến những rủi ro liên quan đến việc sử dụng các chất kháng sinh khác nhau như trong các ứng dụng thú y, bảo vệ thực vật hoặc trong chế biến thực phẩm.
Nguồn: Bailee Henderson (2022). FAO Highlights Global Efforts, Resources for Fighting Foodborne AMR. Food safety Magazine. https://www.food-safety.com/articles/8063-fao-highlights-global-efforts-resources-for-fighting-foodborne-amr. Ngày truy câp: 14/10/2022
Nguyễn Thị Thanh Thủy - Bộ môn QLCL-ATTP sưu tầm và dịch