1. Giới thiệu
Dâu tằm có tên khoa học là Morus alba , thuộc họ Moraceae . Dâu tằm là một trong những cây thảo mộc quan trọng nhất được sử dụng như một nguồn thuốc và phương thuốc. Dâu tằm quan trọng trong số những loài khác là dâu đỏ bản địa ( Morus rubra ) , dâu trắng Đông Á ( Morus alba ) và dâu đen Tây Nam Á ( Morus nigra ) [1,2]. Dâu tằm mọc treo trên những cây rụng lá ở các vùng ôn đới như Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, Bắc Phi, Ả Rập và Nam Âu. Lá dâu là nguồn thức ăn duy nhất của tằm. Lá dâu tằm rất hữu ích trong công nghiệp dược phẩm, mỹ phẩm và thực phẩm; do đó, cây còn được gọi là 'Kalpavriksha' [2,4].
2. Giá trị dinh dưỡng của dâu tằm
Dâu tằm chứa các thành phần dinh dưỡng khác nhau được đưa ra như sau. Các loại trái cây rất giàu nhiều loại hợp chất hữu cơ, như: zea-xanthin, anthocyanin, chất dinh dưỡng thực vật, lutein, resveratrol và một loạt các hợp chất polyphenolic khác.
|
Thành phần dinh dưỡng
|
Giá trị phần trăm
|
|
Tổng số chất béo
|
1
|
|
Tổng carbohydrate
|
5
|
|
Chất xơ
|
9
|
|
Natri
|
1
|
|
Canxi
|
4
|
|
Sắt
|
14
|
|
Kali
|
6
|
|
Chất đạm
|
4
|
|
Vitamin C
|
57
|
|
Vitamin E
|
8
|
|
Vitamin K
|
9
|
|
Vitamin B1
|
3
|
|
Vitamin B2
|
11
|
|
Vitamin B3
|
5
|
|
Vitamin B6
|
4
|
|
Folat
|
2
|
Bảng 1: Tỷ lệ phần trăm giá trị dinh dưỡng của dâu tằm (quả tươi) [5].
3. Tác dụng quả dâu tằm:
Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chiết xuất từ các bộ phận khác nhau của dâu tằm cho thấy nhiều đặc tính những đặc tính được đề cập dưới đây có thể hữu ích:
· Chống viêm (có thể làm giảm viêm và sưng).
· Hạ sốt (có thể giúp hạ sốt). [1]
· Thuốc tẩy giun (có thể dùng để diệt một số loại giun ký sinh).
· Có thể Làm chậm quá trình hình thành các cục máu đông bất thường.
· Giúp Giảm sự lắng đọng chất béo trên thành trong của động mạch.
· Có thể có đặc tính hạ cholesterol.
· Có thể mang lại một số lợi ích trong việc giảm lượng đường trong máu.
· Tốt cho da và tóc.
Công dụng tiềm năng của dâu tằm đối với sức khỏe cụ thể:
3.1.Tiềm năng sử dụng dâu tằm đối với hồng cầu
Dâu tằm rất giàu chất sắt hiếm khi thu được từ trái cây. Sự hiện diện của sắt có thể đóng vai trò thúc đẩy quá trình sản xuất hồng cầu trong cơ thể. Điều này có thể giúp cải thiện sự phân phối oxy đến các hệ thống cơ quan và mô của cơ thể. Điều này có thể chỉ ra rằng dâu tằm có thể tăng cường trao đổi chất và cung cấp hoạt động tối ưu của các hệ thống khác nhau trong cơ thể. [4]
3.2. Công dụng tiềm năng của dâu tằm đối với mắt
Quả dâu tằm có chứa carotenoid, một trong số đó là zea-xanthin. Zea-xanthin hoạt động như một chất chống oxy hóa và có thể có những lợi ích tiềm năng để duy trì sức khỏe của võng mạc. Các gốc tự do dẫn đến thoái hóa phần trung tâm của võng mạc được gọi là điểm vàng và dẫn đến đục thủy tinh thể. Zea-xanthin từ quả dâu tằm có thể làm giảm căng thẳng oxy hóa trên các tế bào võng mạc do các gốc tự do này. Vì vậy, nó có thể chỉ ra rằng dâu tằm có thể có khả năng làm chậm quá trình hình thành đục thủy tinh thể. 4 Chúng ta cần tiến hành các nghiên cứu sâu hơn để đánh giá tác động của dâu tằm đối với bệnh đục thủy tinh thể ở mắt người.
3.3. Công dụng tiềm tàng của dâu tằm đối với bệnh ung thư
Dâu tằm rất giàu chất chống oxy hóa như vitamin A, vitamin C, anthocyanin và nhiều hợp chất polyphenolic khác. Chất chống oxy hóa cho thấy cơ chế bảo vệ chống lại các gốc tự do, tạo ra các sản phẩm phụ có hại trong quá trình chuyển hóa tế bào. Những sản phẩm phụ này gây hại cho các tế bào khỏe mạnh và tiếp tục kích hoạt sự đột biến của các tế bào khỏe mạnh thành tế bào ung thư. Chất chống oxy hóa thu được từ dâu tằm có thể giúp trung hòa nhanh chóng các gốc tự do có hại. Những đặc tính này có thể cho thấy tiềm năng của dâu tằm trong việc có thể làm giảm mức độ thiệt hại do các gốc tự do này gây ra. 4 Chúng ta cần tiến hành các nghiên cứu sâu hơn để thiết lập tác dụng của dâu tằm đối với các gốc tự do gây ung thư.
3.4. Công dụng tiềm năng của dâu tằm đối với bệnh tiểu đường
Chiết xuất lá dâu tằm có thể đóng vai trò xúc tác quá trình chuyển hóa glucose. Sharma và cộng sự. (2010) báo cáo rằng chiết xuất lá dâu tằm làm giảm lượng đường trong máu cao trong các nghiên cứu trên động vật.[1,2] Tuy nhiên, cần có các nghiên cứu trên người để đánh giá tác động của dâu tằm đối với lượng đường trong máu của con người.
3.5. Tiềm năng sử dụng dâu tằm để tăng cường miễn dịch
Dâu tằm là một nguồn vitamin C đặc biệt phong phú. Vitamin C hoạt động như một hệ thống phòng thủ mạnh mẽ chống lại các bệnh khác nhau. Nó tăng cường khả năng miễn dịch để chống lại một số vi sinh vật như vi khuẩn, vi rút và nấm. Một cốc trái dâu tằm xấp xỉ bằng lượng vitamin C cần thiết cho cả ngày. Tuy nhiên, các nghiên cứu sâu hơn có thể giúp chứng minh tác dụng của dâu tằm đối với khả năng miễn dịch của con người.
3.6. Tiềm năng sử dụng dâu tằm cho da và tóc
Vitamin A và E, cùng với nhiều loại thành phần caroten, có nhiều trong quả dâu tằm. Các hợp chất này hoạt động như chất chống oxy hóa mạnh có thể ảnh hưởng đến tóc, da, mô và các khu vực khác khỏi mối đe dọa của các gốc tự do. Chất chống oxy hóa có thể giúp làm giảm sự xuất hiện của các nhược điểm và có thể giúp giữ cho làn da trông mịn màng. Bằng cách ức chế các hoạt động oxy hóa của các gốc tự do, dâu tằm cũng có thể giúp giữ cho mái tóc bóng mượt và khỏe mạnh. .[4]. Dâu tằm có thể có hiệu quả đối với mụn nhọt hoặc da dễ bị mụn trứng cá vì nó có thể giúp giảm tiết dầu trên da và giảm viêm. 2 Tất cả những đặc tính này của dâu tằm cần được nghiên cứu thêm để hiểu được tiềm năng sử dụng của nó đối với con người.
3.7. Công dụng tiềm năng của dâu tằm đối với tim mạch
Lá dâu tằm chứa một loại flavonoid quan trọng gọi là resveratrol. Flavonoid này có thể giúp loại bỏ sự co thắt trong mạch máu và do đó có thể có tác dụng làm giảm nguy cơ suy tim. Resveratrol có trong dâu tằm có thể giúp tăng sản xuất oxit nitric (NO), hoạt động như một chất làm giãn mạch. Điều này có nghĩa là nó có thể có tác dụng thư giãn trên các mạch máu và có thể làm giảm nguy cơ hình thành cục máu đông. Do đó, nó có thể có tác dụng có lợi đối với các vấn đề liên quan đến tim như đau tim hoặc đột quỵ xảy ra do hình thành cục máu đông [1,2]. Tuy nhiên, các nghiên cứu có sẵn cho đến nay vẫn chưa đủ để chứng minh tác dụng của dâu tằm đối với sức khỏe tim mạch của con người và cần có các nghiên cứu sâu hơn để chứng minh những tác động này đối với tim người.
3.8. Các công dụng tiềm năng khác của dâu tằm
· Lá dâu tằm có thể được sử dụng như một chất làm mềm giúp làm mềm hoặc làm dịu da.
· Nước ép của lá dâu tằm có thể có tác dụng tốt đối với nhiễm trùng cổ họng, viêm và kích ứng [1].
Mặc dù có những nghiên cứu chỉ ra lợi ích của dâu tằm trong các điều kiện khác nhau, nhưng những điều này là chưa đủ và cần có những nghiên cứu sâu hơn để xác định mức độ thực sự của lợi ích của dâu tằm đối với sức khỏe con người.
4. Tác dụng phụ của dâu tằm:
Một vài tác dụng phụ đã được quan sát thấy trong các nghiên cứu về việc tiêu thụ quả dâu tằm là:
· Vì dâu tằm có các đặc tính tiềm ẩn có thể làm giảm lượng đường trong máu nên có thể gây nguy hiểm cho những người bị lượng đường trong máu thấp khi ăn dâu tằm.
· Đã có nghiên cứu về trường hợp dị ứng do ăn dâu tằm. Có ý kiến cho rằng bạn nên ăn dâu tằm ở mức độ vừa phải và theo dõi phản ứng của cơ thể nếu bạn ăn chúng lần đầu tiên [4].
· Phụ nữ mang thai và cho con bú phải đề phòng thêm. Dâu tằm chỉ được tiêu thụ trong giai đoạn này nếu được bác sĩ của bạn kê đơn.
· Người ta cũng phải thận trọng khi đưa các bộ phận của cây này cho trẻ em và người lớn tuổi.
Tương tác với các loại thuốc khác:
Một nghiên cứu lâm sàng cho thấy rằng uống một lượng lớn nước dâu tằm đen có thể tương tác với các loại thuốc được cho là có tác dụng ức chế enzym cytochrom; do đó nó có thể ức chế sự trao đổi chất của các loại thuốc khác nhau [6]. Do đó, bạn phải luôn hỏi ý kiến của bác sĩ dị ứng và tuân theo đơn thuốc một cách kỹ lưỡng, vì họ sẽ biết tình trạng sức khỏe của bạn và các loại thuốc khác mà bạn đang dùng.
5. Các sản phẩm chế biến từ dâu tằm
Dâu tằm có thể chế biến thành các sản phẩm: nước trái cây, xi- rô, mứt, thạch hoặc muesli, sữa chua dâu tằm, kem dâu tằm, kẹo dâu tằm…[3].
Tài liêu tham khảo:
1.Venkatesh.K.P. and Chauhan, S. (2008) Mulberry: Life Enhancer. Journal of Medicinal Plants Research, 2, 271-278.
2.Sarkhel S, Manvi D, Ramachandra CT,. (2020). Nutrition importance and health benefits of mulberry leaf extract. A review. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry 9(5):689-695.
3.Parida S, Rayaguru K, Panigrahi J.(2020). Mulberry cultivation and its phytochemical benefits: A review. Journal of Natural Remedies ;21(5):33-48.
4.Sharma, N.; Garg, V.; Arpita, Paul, (2010). Antihyperglycemic, antihyperlipidemic and antioxidative potential of Prosopis cineraria bark. Indian J. Clin. Biochem., 25 (2): 193-200.
5.Prasath CNH, Balasubramanian A, Radhakrishnan S. (2019). Mulberry fruit-Nutritional and health benefits. 6(8):15-6.